Friday, December 31, 2010

Happy New Year!! 2011 - Linux era is coming

За бүх Мэдээлэл Холбооны Технологийн салбарынхандаа болон Нээлттэй Эх хөгжүүлэгч, дэмжигч нарт гарч буй 2011 оны мэндийг хүргэе!

Гарч буй энэ 2011 онд Линукс системийн томоохон хөгжил дэвшлийн он байх болноо "гээд байгаа"... Тиймээс мэдээж оцон шувуу бүхий логогоо мэндчилгээндээ сонгон авлаа :)



цааш унших...

Tuesday, December 28, 2010

DIY Drones: ArduCopter - Arduino

Хэрвээ та Нээлттэй Эх бүхий ПХ хөгжүүлэлт сонирхдог ба мөн нисэх загвар болон техник модель загварчлал, инженерчлэлийг сонирхдог бол дараах төсөл "хорхойг" тань хөдөлгөх нь гарцаагүй. 2005 онд анх италийн оюутан хөгжүүлж эхлэсэн Arduino нээлттэй эх бүхий платформ, эх хавтанг зэргийг ашиглаж нисэх загвар/техникийг бүтээж мөн л уг Arducopter төслийн эх кодыг нээлттэйгээр хөгжүүлж байна.

Бэлэн тоглоом, эцсийн бүтээгдэхүүн худалдан авч зугацаах биш хийж бүтээсэн технологиос нь суралцаж, өөрийгөө хөгжүүлж, техник сэтгэлгээгээ баяжуулж, цаашлаад өөрийн гэсэн шинэ санаа, шийдэл олж баяжуулж байж жинхэнэ хөгжүүлэгч, инженер болно.

Манай мэдээллийн технологийн салбарт, их дээд сургуулийн диплом курсын ажлууд гээд эрдэм шинжилгээний бүтээл, төслүүдэд иймэрхүү инженерчлэлийн ажлууд ховор байдаг. Ганц робокон тэмцээн л байгаа нь хангалтгүй санагддаг юм. 

Arducopter төслийн веб хуудас: http://code.google.com/p/arducopter/
Ardiuno төслийн веб хуудас: http://www.arduino.cc/
DIY Drones Community  веб хуудас: http://diydrones.ning.com



Arducopter бүтээхэд хэрэгтэй техник, төхөөрөмжүүд ~500$ болох бололтой. Манайхан энэ байтугай үнэтэй смартфоноор гангарцгаадаг гэхэд харьцангуй гайгүй үнэ биш үү? :)

4н сэнс бүхий нисдэг тэргийн Arducopter NG rc2 загварын нисч буй бичлэг:




цааш унших...

Monday, December 20, 2010

PPTP VPN сервер рүү холбогдох нь

Өмнөх бичлэгт PPTPd VPN сервер суулгаж тохируулах, мөн Windows XP/7 систем бүхий хэрэглэгчид уг vpn сүлжээнд хэрхэн холбогдох тухай бичсэн.

Энэ удаад Линукс болон тэр дундаа Debian/Ubuntu системээс хэрхэн холбогдох талаар товч заавар бичье.

1. Network Manager ашиглан холбогдох
GUI буюу график интерфэйстэй Desktop системээс холбогдох тун амархан.
Network Manager -> "Edit Connections..." -> "VPN" tab -> Add
Дараах цонх гарч ирэх ба дараах байдлаар холбогдох серверийн хаяг, нэр нууц үг зэргийг бичиж өгнө:

 Advanced... товчийг дараад гарч ирэх цонхны "Use Point-to-Point encryption (MPPE)" сонголтыг идэвхжүүлээд ОК дарна:

Apply дарснаар шинэ vpn холболтын тохиргоог хадгална. Одоо network manager дэхь VPN Connections хэсгээс сонгоод холбогдоно.

2. Command Line дээрээс холбогдох
non-GUI / график интерфэйсгүй систем буюу ихэвчлэн сервер дээрээс болон ер нь тушаалын мөр дээрээс холболтын тохиргоог хийх бол бүр ч хялбархан :)
Үүний тулд Linux, *BSD системүүдийг дэмждэг pptp-linux гэсэн pptp client суулгана:

$sudo apt-get install pptp-linux


Холболтын тохиргоог хийх:


$sudo pptpsetup --create connection_name --server server_ip --username pptp_user --password pptp_pass --encrypt --start


Манай жишээ нь дээр бол:
$sudo pptpsetup --create local_office_vpn --server 192.168.2.1 --username bold --password pass2 --encrypt --start

Холбогдох: $sudo pon local_office_vpn
Холболтыг салгах: $sudo poff local_office_vpn

Ашигласан эх сурвалж:
http://pptpclient.sourceforge.net/


цааш унших...

Unix and Linux System Administration Handbook 4nd Edition

*nix систем хэрэглэгчдийн гарын авлага болох USAH, LAH гэсэн цувралуудыг өмнө энд танилцуулж байсан билээ. Тэгвэл саяхан уг 2 цувралыг шинэчлэж, нэгтгээд нэг ном болгосныг www.admin.com сайт дээр борлуулж эхлэжээ.


Уг шинэ 4 дэх шинэчлэсэн хувилбарт Линукс системүүдээс Ubuntu® Linux, openSUSE® Linux, RedHat® Enterprise Linux® орсон бол Юникс системүүдээс Oracle America® Solaris™, HP HP-UX®, IBM AIX® системүүдийг төлөөлүүлэн оруулсан байна.


Уг номыг хэвлэмэл хэлбэрээр нь Amazon.com онлайн дэлгүүрээс ~30$ худалдан авах боломжтой. Мөн хэрвээ та Amazon Kindle хэрэглэдэг бол цахим хэлбэрээр нь илүү хямдаар ч уншиж чадна.


цааш унших...

Sunday, December 19, 2010

Линукс систем дээр PPTP ашиглах нь

Point-to-Point Tunneling Protocol буюу хамгийн энгийн VPN сүлжээний жишээг саяхан нэг жижиг албан газарт хэрэгжүүлснийгээ товч бичье. Ихэнхи жижиг дунд байгууллагад байнга тохиолддог асуудал тул санаа авах хүмүүст бага ч гэсэн хэрэг болж юуны магад :P

Манай нэг найзын албан газар 10 орчим ажилтантай, citinet ээс 1Мбайт гадаад урсгал авдаг юм байна. Захирал нь МТ инженертээ хэрэглэгч тус бүр дээр ажил үүргийн хуваариас нь шалтгаалж интернэт хурдыг нь тодорхой ялгаатайгаар хязгаарлах, yahoo messenger, torrent, adult sites traffic зэргийг хаах үүрэг өгчээ. Тэгээд хүн бүр тус бүртээ интернэтэд холбогдох өөр өөрсдийн нууц үгтэй байвал зүгээр байна гэж.

Мэдээж танилын шугмаар хийж өгч (өөртөө туршлага нэмж буй тул) байгаа тул нэг их цаг зарахгүй, мөн дээрх шаардлагад нийцэхүйц шийдэл бодож олсон нь PPTP холболт үүсгэн, интернэт гарц руу нь NAT хийгээд, EasyShape/MasterShaper гэсэн үнэгүй, жижиг авсаархан bandwidth shaper хэрэгсэл тохируулж өгөх байв.

PPTP холболтыг зөвхөн linux router буюу дотоод сервер хоорондох холболтонд ашиглаж байгаа тул нууцлал муутай тал нь асуудал үүсгэхгүй гэж үзэв.

1. Ubuntu Maverick 32bit сервер хэдхэн минутын дотор суулгав.
2. DHCP сервер, мөн citinet руу холбогдох pppoe холболтыг тохируулав.
Энд ppp0 интерфэйс нь интернэт руу гарсан гадаад гарц, eth0 интерфэйс дээр 192.168.1.0/24 сүлжээний хаяг тавьж дотоод хэрэглэгчдэд DHCP-ээр автоматаар хаяг түгээнэ. Тухайн router linux серверт мэдээж 192.168.1.1/24 хаяг тавина.
3. PPTP сервер суулгаж, тохируулах ёстой. Уг сүлжээний хаягийг 192.168.2.0/24 гэж авав. :))

a. PPTP  суулгах: # apt-get install pptpd
b. PPTP дээр тохируулах, хэрэглэгч нэмэх:
/etc/ppp/chap-secrets файл дотор дараах байдлаар хэрэглэгчдийг тодорхойлно:

bat    pptpd    pass2    192.168.2.200
bold    pptpd    pass2    192.168.2.201
     
гэх мэт.

сүлжээний хаяглалт болон dns nameserver хаягуудыг:
/etc/pptpd.conf файл дотор дараах мөрийг нээгээд (uncomment), тохирох хаяглалтаар солино:

localip 192.168.2.1
remoteip 192.168.2.2-238,192.168.2.245

Энд localip 192.168.2.1 гэдэг нь мэдээж linux router серверийн өөрийнх нь авах хаяг.

/etc/ppp/options файлыг нээгээд nameserver хаягуудыг тодорхойлохын тулд дараах мөрийг нээгээд, тохирох dns серверүүдийн хаягаа бичнэ:
ms-dns 202.72.241.4
ms-dns 202.72.241.10

Ингээд эцэст нь pptpd сервисыг дахин ачаална:
#/etc/init.d/pptpd restart

4. ppp0 -> ppp1 хооронд NAT (Network Address Translation) хийнэ.
touch ~/my_nat.sh гэж файл үүсгээд NAT хийх дараах мөрүүдийг нэмье:

#!/bin/sh
echo 1 > /proc/sys/net/ipv4/ip_forward
/sbin/iptables -t nat -A POSTROUTING -o ppp0 -j MASQUERADE
/sbin/iptables -A FORWARD -i ppp0 -o ppp1 -m state --state RELATED,ESTABLISHED -j ACCEPT
/sbin/iptables -A FORWARD -i ppp1 -o ppp0 -j ACCEPT

Энд ppp1 интерфэйс маань уг pptp vpn холболтынх ба ppp0 нь citinet холболтын интерфэйс.

5. Windows системийн хэрэглэгч дээр pptp холболт тохируулах

Windows XP:
"Create New Connection" -> "Connect to the Network at my Workplace" -> "Virtual Private Network connection" -> Гарч ирэх цонх дээр PPTP сервер хаяг буюу манай тохиолдолд 192.168.2.1 хаягыг зааж өгөөд мөн хэрэглэгчийн нэр, нууц үгийг оруулна (bat, bold)

Нэмэлт:
VPN холболтын authentication дээр дараах өөрчлөлтийг хийх шаардлага гарах байх, жишээ зургаас харна уу:


Windows 7:
"Network and Sharing Center" -> "Set up a new connection or network" -> "Connect to a workplace" -> "Use my Internet Connection (VPN)" -> Гарч ирэх цонх дээр PPTP сервер хаяг буюу манай тохиолдолд 192.168.2.1 хаягыг зааж өгөөд мөн хэрэглэгчийн нэр, нууц үгийг оруулна (bat, bold)

За ингээд ажилтан бүр өөр өөрийн нэр нууц үг ашиглаж интернэтад холбогдохо бэлэн боллоо. Цөөн тооны хэрэглэгчид учир тус байгууллагын МТ хариуцсан ажилтанд RADIUS сервертэй ажиллах нь нүсэрдэнэ гэж үзсэн. Үүний дараа хэрэглэгч бүрийн bandwidth хэрхэн хязгаарлах тухай үргэлжлүүлье. :)


цааш унших...

Thursday, November 25, 2010

Interactive map of GNU/Linux OS and FOSS

Мөн түрүүчийн адил Линукс ГНУ хэрэгсэл, ПХ агуулсан интерактив зураг


Эх сурвалж: http://www.makelinux.net/system/ 
http://www.makelinux.net/system/new


цааш унших...

Линукс цөмийн интерактив зураг


Нээлттэй Эх бүхий ПХ хөгжүүлэгч, Линукс сонирхогч, суралцагч нарт уг системийн цөмийн бүтцийг харуулсан нэгэн сонирхолтой төслийг танилцуулая. Цөмийн бүтцийг үндсэн функцууд, санах ой, процесс, модуль гээд их ойлгомжтой, эвтэйхнээр харуулсан энэ зургийг томруулж, жижигсгэж харах боломжтой ба тухайн хэсгийн холбоосоор дамжин холбогдох мэдээллийг унших болно.


Эх сурвалж: http://www.makelinux.net/kernel_map


цааш унших...

Monday, November 15, 2010

Цаг нь болжээ, гарахаар шийдэв

Удаан хугацаанд эргэцүүлсний үндсэн дээр ийм шийдэлд хүрэв. Цаг нь ч аль хэдийнэ болж.
Би гэдэг хүн анх 2000 онд МТ салбарт хөл тавьж орсноос хойш бараг 10 жилийн турш энэ мэргэжилдээ үнэнчээр монголдоо ажиллав, зүтгэв. Ингэхдээ зун 1 сар бүтэн амралт авч байснаа санахгүй юм. Сүүлийн 2, 3 жилүүдэд л наадам, цагаан сараар гэртээ өнгөрүүлсэн болохоос өмнө нь бол ажлын шаардлагаар баярын өдрүүдэд бүүр их ачаалал, хариуцлагатай ажиллах хэрэгтэй болдог байв.
Нэг төслөөс нөгөө төсөл, нэг ажлаас нөгөө ажил руу завгүй л ажиллаж байтал бараг 10 жил өнгөрчихөж. Янз янзийн л төрлийн төсөл, программ дээр ажиллаж үзэв. Гэхдээ бүгд 100% хүч чадлаа шавхсан ажил байсангүй. Халтуурны мөнгө олох төсөл ч байлаа, хоббигоороо үнэ хөлсгүй хийсэн ч төсөл байлаа, томоохон хэмжээний үнэтэй өртөгтэй төсөл ч байсан. Хэдэн жил хөдөлмөрлөсний эцэст саяхан л өөрийн гэсэн байр савтай болж авав. Энэ бүгдээ өөрийн хүч хөдөлмөр, оюунаа үнэлүүлж олсон юм шүү. Түүнээс тендер булхай хийж өч төчнөөнөөр нь бохир мөнгө хийсэнгүй.

Монголын нийгэмд амьдрах хэцүү л гэдэг, хэцүү бүгдийг туулсаар, давсаар л ирсэн, гэхдээ одоо хангалттай, гарах минь. Өөрийн хувиа бодохоос илүү 2 настай охиныхоо ирээдүйн төлөө арай "цэвэр ардчилалтай", хийж чаддаг ажиллаж чаддгийг нь илүү үнэлдэг газарт ажиллаж, амьдарч үзэе дээ.  Монголын хөгжилөө боомилсон, буруу нийгэмд амьдрахаас ч бас залхаж байна гэх үү дээ. Энхбат гишүүн энд нэгхэн жишээ дурдсан байгаа. Санакае гээд блогчин ч энд бичсэн байсан даа. Эртхэн гарч яваагүйдээ одоо харамсах юм. Гэхдээ бас ч оройтоогүй байна.

Хэд хэдэн газарт ажиллахдаа дандаа сайхан хамт олон дунд байж, сайн найз нөхөдтэй олонтой боллоо. Түрүүчээсээ дарга даамал болоод ч эхэлчихэж. Гэхдээ хамгийн гол нь гадагшаа гарч ажиллах болсон шалтгаан маань үнэхээр энэ мэргэжлийг сонгож авсны үр шимийг үзэж, хамаг оюун бололцоогоо туйлд нь хүртэл шавхаж, хийсэн дуусгасан төслөөсөө баяр баясгалан харая гэвэл МТг жинхэнэ үйлдвэрлэж байгаа газарт нь очих хэрэгтэй гэж бодсоных. Өөрөөр хэлбэл, машинаар бол моторын эргэлтээ туйлд нь хүртэл давхимаар санагдсных.

Одоо юуны түрүүнд гадаад хэлний чадавхиа сайжируулах, мэргэшлийн зэрэг бүхий сертификатын шалгалт өгөх, тэр болтол freelancer маягаар ажиллаж л байх шив дээ.
Надаар, нэг программист залуугаар монгол дутахгүй л биз ээ.
Аавын бийд хүнтэй танилц, агтны бийд газар үз гэдэг байх аа? Гарч дэлхий МТ хөгжил дунд хөл нийлүүлэн алхахаар шийдлээ гэж...
Харин хаашаа вэ? АНУ, Австрали, Япон, Солонгос? Аль нь дээр вэ?


цааш унших...

Wednesday, November 03, 2010

Twitter Robot written in PHP5, OAuth API

Зүгээр суухаар зүлгэж суу гэж, өмнө twitter OAuth API бүрэн ашиглаж дуусаагүй байснаа сая дуусгаж санаа амарав.



Жиргээ гэдэг зүйл шинээр гарснаар бидний амьдралын хэвшилд бас л нэг шинэ зүйл нэмсэн. Хүнд хэрэгтэй ямар мэдээллийг автоматаар илгээдэг байх тухай бодсоны эцэст Монгол Банк болон бусад банкнуудын ханшын мэдээллийг илгээдэг робот бичихээр шийдэв. 20 минут хүрэхгүй хугацаанд хийж дуусгав.

Ажиллагааны үндсэн зарчим нь Twitter дээр шинэ хэрэглэгч үүсгээд, OAuth API ашиглах application шинээр бүртгүүлж хандах эрхээ авсны дараа, mongolbank.mn албан ёсны вебсайтаас нь ханшын мэдээллийг нь хүлээн авч боловсруулаад, 140 тэмдэгтэндээ багтаан жиргээ болгон эмхтгээд, өглөө бүр 9 цагт илгээж байхаар тохируулав.

Ашигласан хэрэгсэл, класс:
SimpleHTMLDOM parser PHP class, TwitterOAuth PHP class, PHP5 twitter app дээр бичих заавар


цааш унших...

Twitter гэж юу вэ? Ямар хэрэгтэй вэ?


Хаа сайгүй ийм зураг, twitter гэсэн үгтэй таарч байна уу, сүүлийн үед хүмүүс жиргэх, твитрдээд гэж яриад байгаа биз?

Твитр буюу жиргээ нь хүмүүс хоорондийн мэдээллийн харилцааны нэгэн шинэ хэлбэр, хэрэгсэл болоод эхлэчихсэн ба маш эрчимтэйгээр олныг хамарч, хэрэглэгчдийн таашаалыг хүртэж буй social media website (олон нийтийн вебсайт) юм.

140 тэмдэгтэд багтаан мэдээллийг түгээх энэ хэлбэрийг бичил блог буюу microblog гэж нэрлэх болсон. Тэгээд юугаар илүү юм  гэж үү, тайлбарлахын тулд интернэт мэдээллийн харилцааны хэлбэрийн үүх түүхийг жоохон сөхөөдөхье.

Email (Yahoo, Hotmail, Gmail):
Интернэттэй анх танилцсан хэн бүхэн цахим шуудангийн хаяг нээж эхэлцгээгээд зайнаас харилцаж эхэлцгээсэн. Гэхдээ нөгөө хүн огт бичихгүй таг болчихвол яах ч арга байхгүй, мөн шууд харилцаа үүсгэж чаддагүй талтай. Гэхдээ одоо ч энэ имэйл идэвхтэйгээр хэрэглэгддэг боловч гол төлөв албан хэргийн шугмаар харилцахад ашиглаж байгаа, учир нь ирсэн, илгээсэн бүх имэйл архив үүсгэдэг тул сүүлд эргэн сөхөж харахад маш тохиромжтой байдаг.

Chat, IRC chat:
90 оны эхэн болон дунд үед ихээхэн дэлгэрч байсан чат буюу чалчих хэрэгсэл нь channel буюу тодорхой нэр, бүлгээр төрөлжсөн нийтийн сувгууд руу хүмүүс нэвтрэн орж бүгдэд ил public болон хувийн private хэлбэрээр текстээр чалчдаг байсан хэлбэр. Алдарт mIRC болон Ганболд (g0mb0) ахын хийсэн java applet бүхий monstudnet.mn санаж байна уу. Хэхэ, тухайн үедээ л мода болж байв. Зүйрлэвэл том зааланд (public chat room) баахан хүмүүс орж гаран ам булаалдан ярина. VIP өрөөнүүдэд (private chat room) зарим нь хувийн яриа өрнүүлнэ. Админ гээд цагдаа маягийн нөхдүүд (admin, operator) дүрэм журам зөрчсөн хүмүүсийг хөөж гаргана (kick, ban). Чатаас найз нөхөдтэй болдог байсан ч nickname сольчиход л түүнийг олохгүй ба урт удаан хугацааны харилцаа үүсгэх талаар тааруу байжээ.

Forum (Asuult Forum):
Хэлэлцүүлэг гэж оновчтой монгол нэртэй болсон энэ хэлбэр нь сэдэв сэдэвээр олон нийтийн хэлэлцүүлэг, чат, блог, мэдээ, зураг, линк, файл гэх мэт бүхий л мэдээллийн хэлбэрээр хүмүүс харилцах шинэ хэлбэр болсон. Өмнөх хэлэлцүүлэгүүд архив үүсгэн явах нь давуу тал мэт боловч тэдгээр нь хэт их болоод ирэхээр хэрэгцээт мэдээллийг олж авах, хооронд нь эрэмбэлэхэд түвэгтэй болж ирсэн. Гэхдээ өнөө хэр идэвхтэй ашиглагдаж буй харилцааны хэлбэр байсаар л.

Messenger (Yahoo Messenger, Google Talk):
2000 оны эхэн үеэс гарч ирсэн илүү дэвшилтэт хэлбэр. Учир нь имэйл хаяг дээр тулгуурлан найз нөхдийн холбоог үүсгэх болох ба энэ нь урт удаан буюу үл тасрах шууд харилцааг үүсгэн чадсан нь одоо ч хэрэглээнээс гараагүйгээс илт. Харин ч телефон буюу voice call, сүүлийн үед дүрст дуудлага буюу video call/conference хийх зэрэг улам бүр сайжиран тэлж байгаа. Гэхдээ зөвхөн найз нөхдийн хүрээнд харилцааг үүсгэдэг нь жиргээ гарч ирснээр сул тал болж хувирч байх шив дээ.

User Groups (Yahoo Group, Google Group)
Ажиглаад байхад харилцааны хэлбэр илүү л community буюу харилцааг илүү ойртуулах, хялбаршуулах тал руу л хөгжиж ирж. Имэйл дээр тулгуурлан тодорхой нэгэн ашиг сонирхол, үзэл бодол адил хүмүүс тухайн ашиг сонирхолын хүрээнд харилцаа үүсгэж эхлэсэн. Жишээ нь марк цуглуулагчид, автомашин сонирхогчид, линукс хэрэглэгчид гэх мэт. Имэйлээр харилцаа явагдах бөгөөд түүнд бүлгийн хэрэглэгчид мөн имэйлээр хариулдаг, гэхдээ бүгдэд уг мэдээлэл мөн имэйлээр очдог. Одоо ч бас идэвхтэй хэрэглэж байгаа хэлбэр. Үүнтэй адил news group гэж интернэт анх үүсч байхад харилцааны хэлбэр байсныг санаж байна уу? comp.os.linux гэж Линукс мэдээний бүлэг байсан шүү дээ.

Social Media (hi5, facebook, ...)
Web 2.0 гарч ирсэн, үүнтэй зэрэгцэн илүү дэвшилтэт одоогийн олон нийтийн вебүүд ар араасаа гарч ирцгээсэн. Найз нөхдийн хүрээ үүсгэхийн хажуугаар өөрийн профайл буюу имиджээ илүү тодотгож тухайн хэрэглэгч нүүр хуудасаа чимж өгөх боломжтой болж эхлэсэн. Хуудасны дизайн, дуу, фото зураг, нийтлэл, линк гэх мэт зүйлсээр өөрийгөө тодорхойлж мөн тэдгээрийг найз нөхөддөө хялбар хуваалцдаг нь хэрэглэгчдийн хүсэл сонирхолд яв цав нийсэн, илүү орчин үеийн хэрэглээ болж эхлэсэн. Тухайн найзын, хүний профайл хуудас руу орсноор түүний тухай мэдээллийг хялбархнаар олж чадна.

Web log, Blog (Blogger, Wordpress)
Мөн Web 2.0 интернэт хэрэглээ, хандлагад олон дэвшил авчирсны нэг нь веб тэмдэглэл юм. Энэ тухай ихэнхи хэрэглэгчид мэдэх болов уу. Товчхон дурдахад, мэдээллийг зөвхөн мэргэжлийн сэтгүүлчид түгээх нь учир дутагдалтай ба тэр дундаа нарийн мэргэжлийн мэдээллийг зөвхөн тухайн мэргэжлийн хүн илүү илэрхийлж олон нийтэд хүргэж чадна. Мөн иргэний сэтгүүлзүй гэдэг ухагдахуун хүчтэй гарч ирсэн шүү дээ. Иргэн бүр хэвлэн нийтлэх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрхтэй гэдгийг харуулж чадсан, интернэт бол мэдээллийг дамжуулах томоохон суваг болж эхэлсэн. Ерөнхийдөө блог гэхээр мэдээлэл тэмдэглэл, ер нь л цахим нийтлэл гэсэн дүр зураг бууна.

Microblog, Twitter (Жиргээ)
140 тэмдэгтээс тогтсон бичил блог. Үүнд багтааж мэдээ мэдээлэл түгээх, найзууд хоорондоо чалчих, тодорхой сэдвийн дагуу маргалдах мэтгэлцэх, олны танил алдартнууд фэнүүд дэмжигчидтэйгээ шууд харилцах, маркетинг хийх гэх мэт олон л хэлбэрээр харилцах болсон шинэ харилцааны төрөл загвар юм. Миний ойлгож байгаагаар бол жиргээ нь дэлхийн сая сая хүмүүс хоорондоо ярьж буй ертөнц юм шиг. Ямар зүйл ярьж, түгээж буйгаар нь хайгаад харахаар irc public chat ч юм шиг. Зөвхөн follow хийсэн хүмүүсээс жиргээг харж буйг нь харахаар messenger ч юм шиг. Намайг дагасан хүмүүс руу жиргэж буйгаа харахаар зар түгээх messenger/broadcast to group/ ч юм шиг. Нөгөө Хүрлээгийн эргэлзээ гэдэг шиг юм болох гээд байна уу, хаха. Гэхдээ л жиргээ бол миний хувьд хүмүүстэй ийм төрлийн харилцаа үүсгэхэд илүү их ашиглаж байна. Жиргээгийн хамгийн гол онцлог нь хуваалцаж, түгээж буй мэдээлэл нь "яг одоо юу болж байна вэ" гэдэг хариулдагт байгаад байна. Тэгээд товчхон, гүйлгэж хараад хэрэгтэйг цааш үзнэ, хэрэггүй нь хаячихна. Жиргээ гэж нэг иймэрхүү, харин цаашдаа ямар харилцааны шинэ хэлбэр, төрөл гарч ирэх бол ...


цааш унших...

Tuesday, November 02, 2010

Монголд анхны IPTV оператор мэндэлжээ


За өнөөдөр "халуурснаараа" хэдэн блог нийтлэл бичээд "хадуурчихья". Шинэ ажлын босс дараачийн ажлаа өгөх арай болоогүй байгаа тул хэсэг зав гарчихлаа. 
MCSCom, Unitel, Skynetworks гээд томчууд нийлж ноднин IPTV хоёр лиценз гаргасны нэгийг нь авсан нь одоо Univsion гээд учир битүүлэг реклам ТВээр цацагдаж эхлэснээр та гадарлаж байгаа байх.

IPTV буюу Internet Protocol Television гэж юу вэ?
Wikipedia дээрх тодорхойлолт: IPTV is defined as multimedia services such as television/video/audio/text/graphics/data delivered over IP based networks managed to provide the required level of quality of service and experience, security, interactivity and reliability.
IP протокол бүхий сүлжээгээр дуу, дүрс болон бусад мультимедиа мэдээллийг дамжуулах технологийг хэлж байгаа. IPTV+VoIP+Internet Data үйлчилгээг хамтад нь хүргэж байгааг Triple-Play service гэж нэрлэдэг. Энэ бүхэн нь тийм ч огт мэдэхгүй шинэ зүйл биш бөгөөд тухайн оператор өөрийн мэдлийн өндөр хурдын хаалттай IP сүлжээгээр эдгээр төрлийн үйлчилгээг хамтат нь нэгдтгэж хүргэж буйгаараа л монголд өнөөдөр шинэ үйлчилгээнд тооцогдож байгаа биз ээ.
IPTV - (BBC Live channel, P2P TV ..)
VoD - (Hulu, Vimeo, Vudu, Youtube ..)
VoIP - (Skype, Yahoo Voice, Gtalk Voice ..) гээд интернэтээр дамжуулан хэн ч авах боломжтой ижил төрлийн үйлчилгээнүүдийг та мэднэ, хэрэглэдэг.

Давуу талууд юу вэ?
1рт дуу, дүрсний чанар. 42 инч гэх мэт том дэлгэцтэй зурагттай бол өнөөгийн ТВүүд ямар хөгийн муу дуу, дүрстэй гардагийг бид мэднэ. Зарим сувгууд моно буюу дан ганц L, R сувгийн аль нэгээр хааяа цацаж байдгийг чихэвч зүүхэд л мэдэх боломжтой. Тэгвэл гадаадын HD сувгуудыг үзэх боломжтой. Гэхдээ Монголын одоогийн ТВ бүгд SD чанартайгаар нэвтрүүлгээ цацдаг. (NewMongol суваг HD гэх боловч яг цацахдаа SD хэлбэрээр цацдаг байхаа?) Тиймээс ихэнхи SD зурагттай үзэгчдийн хувьд одоогийн аналог катв операторуудаас нэг их ялгараад байх зүйл бараг алга.

2рт VoD (Unicast stream). Video-on-Demand буюу IPTV үйчилгээний төвийн стрийм сервер дээрээс төлбөртэй кино, контент үзэх. HD-DVD, BlueRay диск тоглуулагчаас кино үзэхэд ямар сэтгэгдэл төрдөг билээ. Уламжлалт операторуудаас илүү гарах зүйл нь энэ two-way connection буюу VoD үйлчилгээгээр HD, BlueRay чанар бүхий кино, үзвэр үзэх л зүйл байгаа. Ямархуу төлбөртэй, үнэ ханштай байх талаар мэдээлэл одоогоор алга. Ихэнхи кино сонирхогчид bit torrent-оос dvdrip, blueray rip бичлэг татаж аваад laptop, HDMI холболтоор LCD TV рүүгээ залгаад үзчихдэг тул хэр борлогдохыг бүү мэд.

3рт 50-с олон суваг, HD channels (Multicast stream). Аналог катв операторууд үсрээд л 50 хүртэл SD суваг дамжуулдаг. Гэхдээ тэд SD форматаа сайжруулаад HD чанартай модуляторуудаар солиход асуудал ондоогоор эргэх болов уу. IPTV оператор IP сүлжээгээр multicast ашиглан дамжуулж буй тул үүнээс олон ТВ сувгийг дамжуулах боломжтой. HD чанартайгаар гоё гоё сувгууд гардаг бол гоё л доо. Тэр дундаа Supervision-c бусад катвээр олигтой гадаад суваг бараг байхгүй гэхэд болно.

4рт VAS, 3rd party applications. IPTV үзэхийн тулд STB (set-top box) авах хэрэгтэй. STB нь ихэнхдээ Intel Atom, ARM процессортой 8, 16bit архитектур бүхий embedded system ба ҮС нь ихэнхидээ алдарт linux байгаа. 32 битийн STB мэдээж бий. Өөрөөр хэлбэл STB нь компьютер тул түүн дээр программ хангамж суулгах боломжтой юм. IPTV Menu (ТВгээ асаагаад Video Input горимд орж STB руу шилжихэд асдаг цэс) дотроос эдгээр нэмэлт ПХ руу орох ба Games, Internet, Billing, T-Bank, T-Shop, T-Commerce, Live CCTV гээд ер юу ч байж болно. Гагцхүү тухайн оператор эдгээр ПХ бүтээсэн эсэх, эсвэл түүний API гарган 3дагч этгээдүүдэд хуваалцсан эсэхээс хамаарах биз ээ.

5рт Triple-play (VoIP + Internet). Тухайн оператор triple-play үйлчилгээг хамтад нь санал болгож буй бол гэртээ IP Phone, Internet connection зэргийг хамтад нь нэг л компаниас авчих боломжтой. Гэхдээ сүүлийн үед гэрийн суурин утас гэдэг зүйл яг үнэндээ байр сууриа үүрэн холбоо болон интернэт ярианы технологи (skype)-д тавьж өгч байгаа хойно, заавал авах шаардлагагүй л дээ.

цаашлавал (PVR, Picture-in-Picture, Live channel Pause, Re-play) гэх мэт олон давуу талууд бол бий. Тухайн оператор яг аль аль үйлчилгээг санал болгож байгаа нь одоогоор тодорхойгүй л байна. :)

Дутагдалтай талууд:
Суваг хоорондын шилжилт удаан. Стрийм үзэж байгаа учраас удирдлага дарагдах зуур сувгууд солигддоггүй, тодорхой хэсэг хүлээгддэг нь энэ технологийг нилээд том дутагдал байсан (одоо шийдэгдээд сайжирсан ч байж болох).

IP шугам тасарвал бүгд тасарна. Бүх дамжуулалт IP сүлжээгээр явж байгаа тул сүлжээ тасрахад утас, интернэт, ТВ сувгууд бүгд тасалдана.

Хэт нэг газраас хараат байдал. Манайхан болсон хойно үйлчилгээний төлбөрөө төлөлгүй хэсэг "луу унжлаа" гэхэд утас ч үгүй, интернэт ч үгүй, одоо бүүр зурагт ч үгүй болохнээ, хаха. Гэхдээ мэдээж үйлчилгээг гаргаж буй маркетингийнхэн нь урьдчилсан болон дараах төлбөрт гээд баахан карт гаргах байлгүй.

Эцэст нь хэлэхэд УБд шинэ үйлчилгээ нэгээр нэмэгдэх нь үзэгчид арай цэвэрхэн гоё тод дүрстэйгээр ТВ үздэг болох нь, сайн хэрэг. Гэхдээ л нэг хэсэг IPTV is future of TV гэж байсан бол одоо бол үгүй юм. Миний бодлоор ТВ-ийн ирээдүй бол техникийн шинэчлэл, дамжуулах технологийн шинэчлэл зөвхөн биш. ТВ ирээдүйг Гүүгл зарласан, ТВ ирээдүй  гэжзөвхөн цөөн хэдэн эрх мэдэлтнүүдийн гарт төлвөрөхдөө бус хэн бүхэнд нээлттэй Интернэтээр дамжуулагдах үзэл санаандаа байгаа юм. Internet TV is future of TV! I love GoogleTV :D Энэ тухай удахгүй үргэлжлүүлье


цааш унших...

GoogleTV дээр WoW, Starcraft 2 тоглох боломжтой болжээ

Саяханаас худалдаанд гарч эхлэсэн ГүүглТВ платформ дээр Starcraft, World of Warcraft, Civilisation 5, Call of Duty: Black Ops, Fallout: New Vegas, Mafia 2, Bioshock Infinite, Duke Nukem Forever гэх мэт тоглоомуудыг тоглох боломжтой болсон гэнэ. Зайнаас тоглох технологи болох Gamestring Adrenalin серверийг та гэрийнхээ PC, Laptop дээрээ суулгаж, GoogleTV/LCD TVset рүүгээ display stream output хийх юм байна. Дан ганц GoogleTV ч бус өөр адил төрлийн төхөөрөмжүүд ч боломжтой энэ технологийг Personal Cloud Gaming гэж нэрлэж байгаа юм байна.
Миний хувьд Starcraft 2 болон бусад гэр бүлээрээ хамтдаа тоглочих Super Mario гэх мэт тоглоомыг туршиж үзэх бодолтой байна. Онлайнаар захиалсан Google TV-гээ асааж үзнэ гэхээс хоног хугацаа өнгөрөхгүй хэцүүхэн байна шүү, хэхэ 




http://adrenalin.gamestring.com/


цааш унших...

Wednesday, October 27, 2010

Монголд Мэдээллийн Технологи хөгжиж байна уу?

Та энэ салбарт ажилладаг, энэ салбарыг сонирхдог бол өөрөө асууж үзсэн үү? Хариулт нь юу гэж гарч байх юм? Жоохон бодоод үзье...


А. Хурдацтай хөгжиж байна - (Хэрэглээ талаас). 
Жишээ нь гэвэл дэлхийд гарсан бүх технологи удалгүй л монголд орж ирээд байгаа биз дээ. iPhone, iPhod, Android mobile phone, iCore 5, 7 cpu бүхий компьютерүүд гээд л эргэн тойрноо хар л даа гэж үү.
Би тэгж бодохгүй байна. Энэ бол хөгжил биш, зүгээр л хэрэглээ... Бид үйлдвэрлэгчид биш учраас ямар нэгэн шинэ технологи, техникийн тэргүүнд явдаггүй. Зүгээр л авч хэрэглэдэг. Тиймээс бид сайн хэрэглэгчид, жижигхэн ч гэсэн боломжийн зах зээл байх.
Дүгнэлт: Бид ихэнхдээ дандаа гадны бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ хэрэглэдэг. Бид зүгээр л хэрэглэгчид байх нь. Бүх нийтийг компьютержүүлж, интернэтжүүлэх ЗГ аян ч нөлөөлсөн.

Б. Боломжийн хөгжиж байна - (Үйлдвэрлэл талаас).
Жишээ нь гэвэл өөрсдөө зарим нэгэн програм хангамж үйлдвэрлэчихэж байна. Техник үйлдвэрлэл гэвэл Мигма MGM брэнд, саяны MCS Mogul брэнд гээд угсраад л эхлэчихлээ, цаашдаа бүүр үйлдвэрлэдэг болно ш дээ гэж үү.
Би бас л тэгж бодохгүй байна. Энэ бол хөгжил биш ээ, надад хангалттай санагдахгүй байна. Программ хангамжийн хувьд бид цөөхөн нэр төрлийн бүтээгдэхүүн гаргадаг. Дурдвал янзан бүрийн вебсайт, вебпорталууд дээр нь жижиг болон дунд хэмжээний санхүү бүртгэл тооцооний програм хангамж хийдэг гэхэд хэлсдэхгүй болов уу. Компьютерийн брэндүүдийн хувьд монголчуудын хэрэглээнд бага зэрэг ойртуулсан (крилл үсэг наасан товчлуур бүхий гар, монгол нэр бүхий брэнд өөр бас бүх жижиг сажиг зүйлс) дизайн, хайрцаг бүхий бэлэн бэлдэцүүд авчраад эндээ угсарчихдаг байхаа?
Дүгнэлт: Үйлдвэрлэл хангалттай хэмжээнд хөгжөөгүй. Дөнгөж л эхлэл шатандаа явж байна. Эсвэл үйлдвэрлэл нь гарч ирээд л удалгүй дампуурдаг байж ч магадгүй.

В. Хөгжиж чадахгүй байна - (Цогцоороо).
Үнэхээр тийм. Оюуны үйлдвэрлэл буюу Мэдээллийн Технологийн салбар үндсэндээ үнсэнд хаягдсан юу билээ тэрэн шиг байгаа. Жишээ дурдая. Монголын энэ салбарт тэргүүлэгч, ашиг орлого өндөртэй компаниудийг харая: Мобиком, Юнител, Скайтел тэргүүтэй үүрэн телефон операторууд, MCS, SAIN Computers, Migma, бла бла гээд электрон бараа импортлогч нар, программ хангамжийн салбарт GrapeCity, Interactive, Infosystems гэх мэт банк, санхүү бүртгэлийн хэдэн компани, араас нь хэдэн банкууд орно. Учир нь өнөө үед мэдээллийн технологиос ангид байж амжилттай үйл ажиллагаа явуулна гэж санасны гарз учраас банкууд энэ чиглэлдээ их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийдэг, хийхээс ч өөр аргагүй. Салбар бүрийг онлайн vpn сүлжээнд холбох, банкны үндсэн систем бүхий прог. хангамж, теллер бүрийн ард харагдах ip cctv camera, дохиолол хамгаалалтийн систем, төрөл бүрийн мэдээллийн систем бүхий datacenter эдэрээс авахуулаад дугаар олгогч автомат машин хүртэл орно шүү дээ. За өөр салбар юу билээ, аан тийм. ТВ, радио гэх мэт мэдээллийн хэрэгсэл. Далайцаараа Сансар КаТВ, MNBC утасгүй КаТВ томдоо орох биз, араас нь хэдэн broadcast ТВ сувгууд, MNB, TV9, TV5, UBS, C1 гэх мэтчилэн мэдээллийн технологи салбарт багтана л даа, зарим нэгэн техник технологи талаасаа (streaming, CG, Video Editing). Тэгээд араас нь Интернэт үйлчилгээний компаниуд (ISP) орно доо, Mobinet, MCSCom, Skynetworks, Citinet, blabla... 
Эдгээрээс гадна тэгээд бас бус салбар, хэдэн компаниуд байгаа, тэр бүрийг тоочиж яахав.
Эд бүгд техник технологио гаднаас импортоор авдаг, тэгэхээс ч яахав Монголд үйлдвэрлэдэггүй юм чинь. Програм хангамж болон бусад дагалдах хэрэгсэл зэрэг зүйлсээ яадаг бол? Бүгд гаднаас авдаг, ихэнхийг нь хулгайн хуулбар буюу cracked software ашигладаг бол цөөхөн хэдийнх лицензийг худалдаж авна, зарим нэгэн програм хангамжийг нь монгол компаниуд хийсэн (Bancs, Pyramid, MAX ...), тэгээд үлдсэн нь нээлттэй эхийн програм ашигладаг. Энэ талаар нарийн судалгаа хийгдсэн эсэхийг бүү мэд, би лав олж сонсоогүй. Манай оюутанууд, их сургуулиуд хийгээгүй байх.

Дүгнэлт:
Цогцоор нь авч үзэхээр маш хангалттгүй гэдэг нь илэрхий биз ээ. 
Сургалт, сургалтын түвшин
10 жил болон их дээд сургуулиуд ямархуу байгаа билээ? Угаас монголын өнөөгийн сургалтын системийг тэр чигээр нь өөрчлөхгүйгээр сайн мэргэжилтэн гаргаж авна гэхэд тун бэрх гэдгийг хэн бүгд мэдэж байгаа байх. Сургалтын агуулга, чанар, ном сурах бичиг, компьютери лаборатори хүрэлцээ, номын сан, багш нарын чадавхи гээд өөрчлөх, сайжруулах зүйлс олон. Маш олон тооны дипломтай ажилгүйчүүд бэлдснээс өндөр чанартай, өндөр төлбөртэй, чанартай сургалтын систем бүхий тогтолцоо үгүйлэгдсээр л байгаа. Тийм болохоор энэ чиглэлээр гадаадад сурдаг залуус их олон байдаг биз.

Мэргэжлийн сургалт, зэрэглэл
Мэдээллийн Технологийн салбар гэхээр дотроо маш олон хуваагдана, олон ч мэргэжил бий. Мэргэжил болон технологи бүр шалгалт авч тогтоодог сертификати, зэрэглэлтэй. Microsoft System Engineer, Microsoft Software Developer, RedHat Certified System Engineer, Sun Certified Java Developer гэх мэт сургалтууд манайд байдаггүй. Эдгээрт бэлдэе гэвэл хар толгойдоо найдаад өөрөө л суухаас өөр замгүй. Харин зарим нэг шалгалтыг авдаг 2-3 газар бий (КТМС дээр Сиско, ISC Mongolia дээр MS certification/Cisco гэх мэт). Ийм мэргэжлийн зэргийг ажил олгогч нар ч шаарддаггүй, монголчууд ч сууя гэж нэг их боддоггүй байх.

Боловсон хүчин
Мэдээллийн технологи холбогдоогүй зүйл амьдрал, хэрэглээнд улам бүр хомсдож байгаа үед энэ салбар улам бүр тэлж буй болохоор мэргэжилтэнүүдийн хэрэглээ ч ихэснэ. Зарим нэг чиглэлээр ажиллах боловсон хүчнийг заавал 4-5 жил суулгах албагүй гэдгийг APTECH, USI гэх мэт сургалтын төвүүд бэлээхэн жишээ байна. Хамгийн бага зардал, хугацаанд сайн, чадварлаг мэргэжилтэн бий болгон ашиглаж, энэ салбарт оюуны бүтээн байгуулалт хийх хэрэгтэй болохоос жилийн сая төгрөгийг нь аваад эрээн цаас хэвлэж өгдөг одоогийн дээд боловсролын систем бол шудрага хэлэхэд төрийн нэг бизнес. Түүнээс төрөн гарч буй мэргэжилтэнүүд шууд ажлын байранд гарч тэнцэхгүй, дахин сургаж, дадлагажуулж байж сая ажиллах боломжтой болно. Эсвэл өнөөгийн оюутанууд сул боловсролын системдээ дассан залхуу, хөдөлмөрлөх дургүй, сурах эрмэлзэлгүй байдаг ч талтай биз. Гэхдээ цөөн тооны гоц, чадварлаг оюутанууд мэдээж бий, тэд нь төгсөхөөсөө өмнө ажлын байртай болчихно, диплом авах ч хэрэггүй. :)

Техник, технологи үйлдвэрлэл
Энэ талаар ярихаар бол их өргөн хүрээ хамарсан зүйл болно. Гэхдээ зөвхөн үйлдвэрлэл, бүтээн байгуулалтыг сектороор нь харахыг хичээе. Төрийн байгууллагууд, томоохон бизнесийн байгууллагууд, outsourcing offshore, нийт хэрэглэгчид жижиг байгууллагууд гэж хуваая.

а. Төрийн байгууллагууд. Энд маш их хийж, бүтээн байгуулах ажил бий. За тоочоод байя. Нэгдсэн нэг мэдээллийн сан үүсгэх, төрийн үйлчилгээ авах гээд нэг газар очоорой. Өмнөөс чинь иргэний үнэмлэхийн хуулбар, хороо хорины тодорхойлолт есөн жорын бичиг баримт нэхэх болно. Уул нь монгол улсд 1 л төр, 1 л ЗГ байгаа. Уул нь зөвхөн регистрийн дугаараа хэлэхэд таны талаарх бүхий л мэдээлэлийг төрийн аль ч байгууллага өөрсдийн хандах түвшиндээ таны мэдээллийг харах боломжтой байх ёстой ш дээ. Цагдаагийн хэсэг дээр таны гэмт хэрэгтэй холбогдолтой хэсэг, нийгмийн халамж дээр талын ажил, татвар, даатгал гэх мэт. Дээр нь та энэ хариултыг сонсох гэж зарим нэгтэй нь түлхэлцэж, хэрэлдэж, шахалцан байж орно. Тэгээд нөгөө бичиг баримтаа бүрдүүлэхээр хотын нөгөө захыг зорино. Зам гэж нил түгжрэл байгаа биз. Хот бүрт зам, хөдөлгөөний соёл гэж бий. Замын хөдөлгөөний дүрэм цусаар бичигддэг гэж үг байдаг байхаа? Замын Цагдаа, хотын тээвэр зохицуулалт руу орох гэж байна л даа. Учир нь бид бүгдийн амьдралд хамгийн их нөлөөлдөг хүчин зүйлс учраас. Хөдөлгөөнд оролцогч жолооч нарын хариуцлага болон энэ гэрлэн дохионы хөлдүү зохицуулалт юуны түрүүнд шинэчлэх шаардлагатай. Уулзвар гудамж бүр камер хяналт бүхий ухаалаг системтэй, дүрэм зөрчсөн жолоочтой бүрэн хариуцлага тооцож чаддаг байвал хүний амь эрсдэх, эд хөрөнгөөр хохирох за бүүр наандаж хөдөлгөөний дэг журмандаа орчихвол хотын амьдралд их өөрчлөлт авчирна. Тэгвэл энэ бүгд яагаад хийгдэхгүй байгаа юм бол? Энд авилга хээл хахууль бүхий тогтолцоо болон монголчууд үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмждэггүй нь гол саад тотгор нь юм. Маш том том төслүүд хэрэгждэг боловч 1т төслийн ихэнхи төсөв авилгалчдийн халаасанд орно, 2 камер авчих мөнгөөр 1 камер авна гэх мэт. 2т үндэснийхээ мэдээллийн технологийн компаниар энэ бүх ажлыг хийлгэдэггүй, ихэнхдээ гадны компаниуд авч хийнэ, мөнгө гадагшаа л урсана.

б. Бизнесийн байгууллагууд. Мэдээллийн Технологиос оюуны бүтээн байгуулалт буюу монгол ПХ бүтээж тэрбумтан болсон хүн, байгууллага байна уу? Байхгүй байгааз? Ганц Ганболд захирал тэргүүтэй Интерактив ХХК? Энэ салбарт ~10 жил ажиллахдаа өөрийг сонссонгүй (Би мэдээлэл сонсоогүй байж магад) Яагаад байхгүй байгаа вэ? гэсэн асуулт өөрөө хэлээд өгөх биз. Жижиг компаниуд олноор байгууллагддаг ч зах зээлийн өрсөлдөөн дунд томорч чаддаггүй, мөн үндэсний компаниудад ПХ бүтээх тендер бараг олддоггүй, эсвэл ЗГ болон томоохон бизнесийн байгууллагууд үйл ажиллагаандаа монгол ПХ бүтээлгэж хэрэглэдэггүй, дан гаднаас худалдаж авдаг, эсвэл хулгайн ПХ. Энд GrapeCity бүтээсэн Bancs банкны системийг 3-4 банк хэрэглээд бусад нь гадны ПХ ашигладаг. Гэвч Bancs өөрөө яг монголчууд өөрсдөө бүтээсэн ПХ мөн билүү? Үнэ нь ~1сая доллар гэсэн үү? Саяхан Хас банк гэхэд ~2 сая доллараар шинэ систем хийлгэсэн, дэд бүтэц (datacenter, datasystem) дээ ~5 сая доллар зарцуулсан гэсэн үү? Миний бодлоор ийм л байна. Монгол үндэсний IT компаниудыг дэмжих IT incubator гэж байдаг л даа. Үнэгүй интернэт, үнэгүй оффисын байр өөр бодитой дэмжлэг олж хараагүй л байна, үнэхээр дэмжихээр бол тултал дэмжих хэрэгтэй. Үнэгүй байранд байсан компаниуд төгсч гараад л бараг дампуурдаг.( Жижиг ч гэсэн өөрийн бүтээгдэхүүн, хэрэглэгчтэй болж амжаагүй бол ш дээ)

в. Outsourcing offshore. Хэд хэдэн компаниуд гаднаас ажил авч хийж үзсэн, гэхдээ одоо ихэнхи нь байхгүй. Newcom systems, USI japan, өөр хэд хэдэн компаниуд байх. Яг яагаад төсөл нь нурсныг нарийн хэлж мэдэхгүй юм, энэ талаар мэдээлэл олж сонссонгүй. Гэхдээ миний бодлоор ЗГ энэ салбарыг дэмждэггүй, тэдний толгойд Тавантолгой, Оюутолгой нар алсын хөх уулс шиг дуниартаж байгаагаас оюунлаг толгой нарын тухай мартсан сууж байгаа (ТВээр ярьж байгаа, ярилцлага өгч буй мэдээлэл дундаас хайгаад үзээрэй л дээ). Миний бодлоор монгол мэргэжилтнүүдэд тохирох ажлаа сонгож авч чадаагүй байж магад, төслөө зөв тооцоолж чадаагүй, чадварлаг мэргэжилтнүүдийг хангалттай авч ажиллуулж чадаагүй (сургалтын чанар муугаас банк болон бусад томоохон компаниуд чөөхөн чадварлаг хэдийг нь өндөр цалингаар татаад авчихдаг), шинэ төгсөгчдийн чадвар дутсан байх, мөн хамгийн гол нь санхүүгийн чадавхи сул байсан байж магадгүй юм. Түүнээс тохирох ажлаа авч хийхэд монголчууд бол оюунлаг толгойтнууд. Сурах, дасан зохицохдоо гаргууд, сэргэлэн улс.

г. Нийт хэрэглэгч, жижиг дунд бизнесийн байгууллага. За энэ салбар л одоо үндэсний IT компаниудын хоолоо олж иддэг гол зах зээл болов уу. Вебсайтыг нь жуумладна, вордпрессдэнэ, вебхост хийнэ, жижиг дунд хэмжээний янз бүрийн ПХ хийж гүйцэтгэнэ, элдэв варез сайт хийж утасных нь нэгжийг нь унагана, масс мэйл явуулна, янз бүрийн блог бичиж гүүглэ адсенсээс цөөхөн хэдэн доллар тогшино гээд эргэлт нь жижигхэн боловч цөөхөн ажилтнуудынхаа цалин, байр унаа гээд "хоёр идэхгүй хоосон хонохгүй" нь үлгэрээр явж байгаа. Мөн ихэнхи хэрэглэгчид дан гадны вебсайт, үйлчилгээг ашигладаг бөгөөд үндэсний хэмжээний вебсайт маш цөөн. Жишээ нь yahoo messenger, google, gmail, facebook, twitter, hi5 гэх мэт бүгд гадных. Social media сайтууд гэвэл biznetwork.mn, voodoo.mn гэх мэт цөөхөн хэдэн сайтууд тэсч үлдсэн нь удахгүй том хөрөнгө оруулагч бүхий facebook, twitter гэх мэт гигантуудад улам бүр зайгаа алдах магадлалтай (Бүүр алдана гээгүй шүү, мэдээж монгол хэл дээр, монгол орчин уур амьсгал өрнүүлж буйх оршин байсаар байна, санхүү болон бусад эрсдэл бол бий). Мэдээний сайтуудыг бол хассан шүү. Угаас bbc, cnn дээр монголын жижиг сажиг мэдээлэл монголоор тавигдаад эхлэвэл эд нар чад болох биз.
Нэг үгээр хэлбэл бид бүгдээрээ бэлэн сайхан зүйл хэрэглэдэг, өөрсдөө маш бага хийж бүтээдэг улс болж таарлаа.

Өнөөгийн хотжсон нийгэмд МТгүйгээр амьдрах аргагүй болж байна. Мэдээллийн Технологийг Барилга байгуулалт гэж бодвол УБ хотод байгуулагдаж буй бүх томоохон барилга байгууламжийг дандаа гадныхан ирж барьдаг болж таарлаа (Гаднаас бэлэн үнэтэй ПХ авчихдаг), доторхи сантехник цахилгаан гэх мэт бүхий л хэрэгслээ гаднаас импортлодог (компьютер техник, электрон бараа), боловч саяхнаас зарим нэг вакум цонхны үйлдвэр эдэртэй болж байгаа (MGG, Mogul гм) мөн бид дандаа гадны  дэлгүүр хоршоогоор үйлчлүүлдэг (yahoo, google, twitter, facebook гм), үлдсэн цөөхөн хэдэн ТҮЦ болон 1-2 давхар хаус зэргийг өөрсдөө барьдаг (жижиг санхүүгийн ПХ, жуумла, вордпресс, симпони вебсайт), Нарантуул шиг нэгжээр тооцоо хийдэг олон хар захтай (caak, xopom ... warez) гэсэн дүр зураг бууж байна даа.

Энийг бичсэн чи өөрөө хэн бэ гэж үү? Би ТҮЦ болон Хаус барьдаг олон инженерүүдийн нэг ээ :)

Бодит байдал ийм л байна. Дараагийн нийтлэлүүд дээр яаж энэ бүхнийг өөрчлөх, үүнд Нээлттэй Эх бүхий ПХ ашиглах ач холбогдол гээд үргэлжлүүлэе.


цааш унших...

Monday, October 11, 2010

blog.tedy.mn арай ч дээ


Сонссон мэдсэн, сонирхдог зүйлээ хуваалцдаг энэ муу блогоос маань tedy.mn гүүглэ тв холбоотой нийтлэлийг маань тэр чигт нь хуулаад нийтлэчихжээ. Гэхдээ хамгийн сүүлд www.google.tv/erkhemee хаягтай болох тухай бичсэн мөрийг нь хасаад өөрсдөө бичсэн аятай болгоод шүү...
Уул нь эх сурвалж url хаягийг дурдаад хуулж авахыг зөвшөөрнө, харин ингэж улайм цайм хуулбарлаж буй нь blog.tedy.mn (mobicom) бүдүүлэг хулгай юм даа. Энд гол нь миний нийтлэлийг хуулж авснаар надад ноцтой хохирол учрахгүй ч гэсэн тэдний хулгайч сэтгэхгүйгээр хандаж буй хандлагад нь дургүй хүрч хэдэн мөр бичив. Муухай биз дээ? тийм үү?


цааш унших...

ITS.mn мобайль хувилбар туршив

Ойрын үед УБ хотын машаан тэрэг ихдээд, замын ачаалал зүйл хэн бүхний толгойн өвчин болж байна. Сая хэд хоногийн өмнө Энхтайвны гүүрийг түр хаахад зарим хүмүүс 2 цаг байтугай л бөглөрсөн гэх.
Уул нь метротой болчихвол энэ бүх асуудал шийдэгдээд, иргэд заавал амины машин унлага гэхгүй амар л даа. Гэхдээ тэр УБ Метро байгуулагдтлаа мөдгүй учраас өөр арга бодохоос өөр гарцгүй. Түүний нэг нь www.its.mn гээд замын түгжрэл, уулзваруудын камер систем бүхий вебсайт хийгдснийг одооноос хүмүүс өргөн хэрэглэж эхлэж байх шиг байна.

Гэхдээ энэ сайт нь одоогоор гар утасны буюу мобайль хувилбар байхгүй улмаас яг хөдөлгөөнд оролцож буй хүмүүс шууд хэрэглээд байх боломжгүй байв. Хэзээ хийхийг нь хүлээгээд сууж байснаас гээд өөрөө нэг оролдож үзэх санаа төрснийг энэ амралтын өдөр амжуулав.

Ерөнхий санаа нь www.its.mn эх сайтаас хэрэгцээт мэдээллийг шүүж аваад зөөврийн төхөөрөмж гар утаснаас үзэхэд тохиромжтой формат, хэмжээ рүү жижигрүүлж хувиргах.

Замын бөглөрөлийг харуулж буй flash iframe-с screenshot авав. Үүнийг Xvfb (Virtual Framebuffer 'fake' X server) ашиглаад firefox хөтөчийг  тушаалын мөр дээрээс дуудаад болчихлоо.

Screenshot зургийг ImageMagick хэрэгсэл ашиглаад resize хийв.
convert screenshot.png -resize 320 map_small.png

Дараа нь текст мэдээллийг шүүж авахдаа dom html parse хийдэг үнэгүй php class (http://simplehtmldom.sourceforge.net/) ашиглав.

Ингээд энэ бүгдийгээ эмхлэж нэг bash shell script болгоод cronjob руу бичээд боллоо.

http://its.voodoo.mn гэсэн дэд домэйн хаяг үүсгээд index.php дотор map_small.png зураг болон текст мэдээллээ оруулж өгөөд болчихлоо.

Одоо бид 3G гар утаснаасаа уг сайт руу ороод аль зам уулзвар түгжирсэн байгааг ажил амьдралдаа ашиглаж, туршиж үзэх л үлдлээ.

Ойрноос уулзварын камеруудын зураг, цаашлаад live stream зэргийг нь оруулахыг хичээе. ЗЦ болон бусад холбогдох газрынхан нь туршилт амжилттай болвол дэмжих бололтой юм шиг байна лээ ;)


цааш унших...

Friday, September 03, 2010

TiVo талаарх хэдэн үг


Та бүхэн TiVo (ТээВоо) гэж мэднэ байх. PVR буюу Personal Video Recorder төрлийн бүтээгдэхүүн гаргадаг, АНУ Канадад их алдартай өргөн хэрэглэдэг байхаа.


ТээВоог ТВ-дээ залгачихаад (яг үнэндээ бол ТВ кабель шугамдаа залгана, ТВ руу дуу дүрсний оролтоор холбоно) шууд гарч буй сувгуудаас хатуу диск руугаа бичиж аваад дараа үзэж байх гол зориулалттай. Тэгээд 2004, 05 онд сонирхоод авах гээд танилдаа захитал гадаадад гаргадаггүй бүтээгдэхүүн гээд бүтээгүй юм. Түүнээс хойш нэг их сонирхолгүй мартав. (Тэр үед энэ төрлийн бүтээгдэхүүн тийм ч олон биш байв)
Саяхан сайтаар нь шагайтал шинэ бүтээгдэхүүн гаргаж, тэдгээр дотроос удирдлага буюу remote нь их дажгүй шийдэлүүдтэй болжээ:


TiVo Slide Remote: QWERTY keyboard 89.99$
Удирдлага доороо qwerty жижиг гар дэлгэгдэж гарч ирдэг шийдэл нь тун дажгүй юм. ТВ үзэнгээ TiVo application дотор текст бичих чатлах, мэйл бичих гэх мэт хэрэглээнд заавал virtual keyboard хэрэглэхгүй. Гэхдээ үнийн хувьд хэт үнэтэй санагдав. 89.99$ төсөвөөр үүнээс илүү үр өгөөжтэй бүтээгдэхүүний сонголт олон бий шүү дээ.



TiVo Glo Premium Remote: 49.99$
Хар өнгөтэй, харанхуйд товчлуурууд гэрэлтэж харагддаг гэнэ. Гарт барихад эвтэйхэн мөртлөө товлууруудын байрлал нь харьцангуй зөв байрласан санагдав. Бусдаар бол байдаг л удирдлага. Гэхдээ бас л үнийн хувьд таалагдсангүй :D



Lavender TiVo Remote: 34.99$
Өмнөх хоёртой харьцуулахад илүү дутуу зүйлс байхгүй энгийн удирдлага. Маш царай муутай харагдав. Би лав зүгээр өгнө гэсэн ч үүнийг авахгүй л эд байна :D

Blue TiVo Remote: 34.99$
Энэ удирдлага нь дизай сайтай юм. Шилэн мэт нэвт харагдах шийдэл нь дажгүй. Түүнээс бас л энгийн удирдлага.


Өөр онцлох зүйл гэвэл TiVo Desktop гээд PC болон Mac хэрэглэгчдэд зориулсан үнэгүй программ гаргаж. Өөрөөр хэлбэл заавал TiVo STB төхөөрөмж худалдаж авалгүйгээр HDMI, S-Video/Composite TV-Out гаралт ашиглаад зөөврийн болон ширээний компьютерээ ТВ руугээ холбох боломжтой болжээ. Гэхдээ бас надад таалагдсангүй, учир нь би ажлын орчиноо Ubuntu Linux руу бүрэн шилжүүлсэн болохоор Нээлттэй эхийн бүтээгдэхүүн сонгосон байгаа ба энэ талаар дараагийн бичлэгээр дурдая


цааш унших...

Monday, August 02, 2010

Гүүглэ юу гэж хоцрох билээ: Google TV

Гэртээ зурагтаа асаахад өнөөх танил гүүглэ гарч ирээд, түүн дээр үзчихмээр юм хайх цаг удахгүй болжээ.

Учир нь саяхан Гүүглэ шинэ бүтээгдэхүүн гаргах гэж буйгаа танилцуулснаар тэд ТВ хэмээх шинэ зах зээлд хөл тавьж орлоо (Apple TV, Hulu Desktop, TiVo зэргийг санаж байна уу).
Шинэ бүтээгдэхүүн нь уламжлалт ТВ нэвтрүүлэг (Dish TV) болон Интернэт ТВ (YouTube, Hulu, Amazon) шинж чанарыг хослуулсан Hybrid TV байх ба нээлттэй платформ байх ба ҮС нь Andriod Linux, хөтөч нь Google Chrome байна гэнэ. Удирдлага буюу tv remote төхөөрөмжөөр iPhone, Android төрлийн утасыг ч ашиглах боломжтой юм ба Google, Intel, Sony, Logitech компаниуд хамтарч ажиллах болсон байна.




Гүүглэ ТВ системийн ажиллагааны ийм бүтэцтэй байх болов уу (by L.Harte):

Эндээс харахад Android platform дээр зөвхөн программ хөгжүүлэгчид TV Widget, TV Application хийгээд зогсохгүй Media Provider, Content Provider буюу чөлөөт уран бүтээлчид, продакшн, компаниуд ч оролцох боломжтой болох нь.

Blogger.com дээр болсон болоогүй warez сайт ажиллуулж, google adsense мөнгө олдог хүмүүс олширсон бол удахгүй энэ бүхэн халиад TV бичлэг эдэр үзүүлдэг ТВ блоггерууд гарч ирэхийг үгүйсгэх аргагүй санагдана. Ай хөөрхий тэгвэл, гэртээ ч тайван суух цаг олдохгүй бололтой. Удахгүй таны ТВ дээр гарч ирэх google adsense "Таньд видео бичлэг/тв нэвтрүүлэг таалагдсан бол дэлгэцний зүүн тал дахь баннер дээр 1 дарж өгөөрэй" :))

Удахгүй миний google tv URL: www.google.tv/erkhemee болох байх шүү :D Орж ирж манай охиний live tv broadcast үзээрэй, хариуд нь adsense дээр дарахаа мартав.










src:
http://googleblog.blogspot.com/2010/05/announcing-google-tv-tv-meets-web-web.html
http://www.ehomeupgrade.com/2010/05/20/what-you-need-to-know-about-google-tv/
for developers:
http://www.google.com/tv/developer/
http://www.google.com/tv/faq/


цааш унших...

Sunday, May 30, 2010

Move the Minimize, Maximize, Close buttons to the Right in Ubuntu 10.04 Lucid Lynx

Ubuntu Lucid Lynx хувилбар саяхан суулгатал menubar дээрх minimize, maximize, close товчнууд зүүн гар талд байрладаг болчихож. Тэр нь огт дасаагүй учраас их эвгүй, тухгүй юм, дадсанаараа мартаад баруун дээд хэсэгт курсороо аваачих бүртээ өө нөгөө талдаа билүү гэж бодох тамтай юм. Нэтээс заавар хайгаад буцаад хэвийн байранд нь аваачих орхиод санаа амарч байна.

1. Configuration Editor нээнэ (Alt + F2 дараад gconf-editor гэж бичээд Enter)
Гарч ирэх цонхноос apps>metacity>general гэж орно. Баруун талын панель дотор button_layout гэсэн талбарт

maximize,minimize,close:
гэсэн утгыг
menu:minimize,maximize,close
болгоно.

2. Terminal дээр эсвэл Alt + F2 дарж Run Application цонх гаргаад
gconftool-2 --set /apps/metacity/general/button_layout --type string menu:minimize,maximize,close
гэсэн тушаал өгөөд боллоо.


цааш унших...

Monday, February 08, 2010

Twyt: Command Line Twitter client

Сүүлийн үед жиргээчид олширч буй, тэгвэл систем админ болон *nix систем хэрэглэгчд коммандын мөр дээрээс ч жиргэх болохнээ. :) Python хэл дээр бичигдсэн уг авсаархан TWYT (That's what you think) хэрэгслийг хэрэглэж үзээрэй.


Ингээд график интерфэйсгүй машин дээрээс эсвэл shell script дотроос жиргээд байж дээ. Суулгах, хэрэглэх нь маш хялбархан юм.

Хэрэглэх товч заавар:
Debian/Ubuntu машин дээрээс бол

# apt-get install python-twyt
Эх кодоос суулгах бол эндээс татаж аваад,
# setup.py install
Tweet хэрэглэгч үүсгэх

# twyt user -u username -p password

Жиргэх

# twyt tweet "#twyt is a nice command line twitter client"

Найзуудын жиргээг харах

twyt friendstl

Ингээд л боллоо, цааш дэлгэрэнгүйг унших бол дараах холбоос бүхий нийтлэлийг сонирхоорой!

Link:
Linux Magazine


цааш унших...

blogger templates | Make Money Online